Er ligt een belangrijk wetsvoorstel op tafel dat directe gevolgen heeft voor jou als zelfstandige: de Zelfstandigenwet. Deze nieuwe wet is een initiatief van de partijen VVD, D66, CDA en SGP en heeft als doel om eindelijk duidelijkheid te scheppen voor zzp’ers én tegelijkertijd schijnzelfstandigheid tegen te gaan. De wet moet de huidige Wet DBA vervangen.
De wet is momenteel in internetconsultatie: dat betekent dat iedereen in Nederland, dus ook jij, feedback kan geven voordat de wet definitief wordt. In dit artikel leggen we je in begrijpelijke taal uit wat er precies in de Zelfstandigenwet staat, wat het voor jou betekent, en hoe je jouw stem kunt laten horen.
Duidelijkheid vóór je aan de slag gaat
Eén van de grootste problemen onder de huidige regels? Je weet vaak pas achteraf of je écht als zelfstandig ondernemer gezien wordt. Met de Zelfstandigenwet verandert dat. Je krijgt vooraf zekerheid: voldoe je aan de criteria, dan mag je als zzp’er aan de slag.
De wet introduceert drie belangrijke instrumenten:
De Zelfstandigentoets – laat zien of jij juridisch gezien een ondernemer bent.
De Werkrelatietoets – beoordeelt of de samenwerking met je opdrachtgever geen verkapt dienstverband is.
Een onafhankelijke commissie – die bindende uitspraken doet over twijfelgevallen, zodat jij niet meteen naar de rechter hoeft.
De Zelfstandigentoets: ben jij ondernemer?
De wet stelt vijf voorwaarden waaraan je moet voldoen om als zelfstandige erkend te worden. Vink je ze allemaal af? Dan is je status als ondernemer duidelijk. Kun je ze niet aantonen? Dan geldt je werkrelatie mogelijk als loondienst.
| Voorwaarde (officieel) | Wat betekent dat concreet? | Voorbeelden uit de praktijk |
|---|---|---|
| 1. Je werkt voor eigen rekening en risico. | Je draagt zelf het financiële risico. | Geen loondoorbetaling bij ziekte, kans op wanbetaling, aansprakelijkheid bij fouten. |
| 2. Je hebt een goede administratie. | Je zakelijke papierwerk is op orde. | KVK-inschrijving, facturen, zakelijke rekening, btw-aangifte. |
| 3. Je profileert je als ondernemer. | Je bent zichtbaar in de markt. | Website, acquisitie, sociale media, netwerken, investeren in tools of opleidingen. |
| 4. Je bent verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid. | Je hebt een vangnet bij ziekte of een ongeluk. | AOV, schenkkring, broodfonds of eigen buffer. |
| 5. Je bouwt aan pensioen. | Je denkt na over later. | Pensioenbeleggen, lijfrente, oude regeling voortzetten, spaargeld of vastgoed. |
Je hoeft niet elk voorbeeld aan te vinken het gaat om het totaalbeeld per voorwaarde.
De Werkrelatietoets: hoe ziet je samenwerking eruit?
Naast je eigen situatie kijkt de wet ook naar de samenwerking met je opdrachtgever. Lijkt die te veel op een vaste baan? Dan loop je het risico dat je werkrelatie als dienstverband wordt gezien.
De wet noemt vier kenmerken van een zelfstandige samenwerking:
| Voorwaarde | Wat houdt het in? |
|---|---|
| 1. Jij bepaalt hoe je het werk uitvoert. | Vrijheid in werkwijze en uitvoering. |
| 2. Jij bepaalt wanneer je werkt. | Geen vaste werktijden, maar eigen planning. |
| 3. Je opdrachtgever beoordeelt het eindresultaat, niet elk stapje onderweg. | Geen dagelijkse controle of aansturing. |
| 4. Jullie handelen niet alsof er een arbeidsovereenkomst is. | Er is echt sprake van een opdracht, niet van een verkapt loondienstverband. |
Voorbeeld: Stel, jij bouwt als webdeveloper een webshop. De deadline is 1 augustus, maar jij bepaalt wanneer en hoe je werkt. Wordt alleen het eindresultaat beoordeeld én voldoe je aan de zelfstandigentoets? Dan werk je volgens de regels als zelfstandige.
Sectorale regels bij verhoogd risico
De wet houdt ook rekening met sectoren waar het risico op schijnzelfstandigheid extra groot is. Denk aan pakketbezorging of de bouw. In zulke sectoren kunnen aanvullende regels gelden – dit heet een sectoraal rechtsvermoeden van werknemerschap.
Werk je in zo’n sector én voldoe je niet aan de meeste extra criteria? Dan wordt er vermoed dat je feitelijk werknemer bent tenzij je het tegendeel kunt bewijzen. Voor alle andere sectoren blijven de regels beperkt, zodat er geen onnodige lasten ontstaan.
Wanneer moet je toetsen?
De Zelfstandigenwet verplicht je niet om jaarlijks te toetsen, maar het is slim om regelmatig even stil te staan bij je status. Een paar vuistregels:
| Toets | Wanneer uitvoeren | Praktische tip |
|---|---|---|
| Zelfstandigentoets | Bij een nieuwe opdrachtgever of grote verandering in je onderneming. | Check je situatie elk jaar of bij ingrijpende wijzigingen (bijv. AOV opgezegd, nieuwe rechtsvorm). |
| Werkrelatietoets | Bij elke nieuwe opdracht of als de samenwerking verandert. | Zet de vier werkrelatie-vragen in je opdrachtbevestiging. Wordt een antwoord ‘nee’? Dan opnieuw toetsen. |
Verantwoordelijkheid voor AOV en pensioen
De wet verplicht zzp’ers om zelf een passende voorziening te treffen voor arbeidsongeschiktheid én pensioenopbouw. Je mag zelf kiezen hoe:
Arbeidsongeschiktheid regelen via:
- AOV (traditionele verzekering)
- Schenkkring of broodfonds
- Eigen buffer of vermogen
Pensioen opbouwen via:
- Lijfrente of pensioenbeleggen
- Sparen of beleggen
- Voortzetten via ex-werkgever
- Investeren in vastgoed
Zolang jouw voorziening marktconform is, zit je goed.
Wat verandert er concreet voor jou?
Meer zekerheid bij opdrachten: opdrachtgevers durven weer vaker met zzp’ers te werken.
Duidelijke regels over AOV en pensioen: regel het nu, dan voorkom je problemen straks.
Snellere oplossing bij discussie: via een bindende uitspraak van een onafhankelijke commissie niet direct naar de rechter.
Laat jouw mening horen – vóór 23 juni 2025
Tot en met 23 juni kun jij je mening geven over het wetsvoorstel via de officiële internetconsultatie. Jouw stem telt écht mee: alle reacties worden meegenomen in de besluitvorming van de Tweede Kamer.
Laat weten wat jij vindt, zo help je de wet sterker en eerlijker te maken voor alle zelfstandigen.
Hulp nodig met je toets of situatie?
Bij Inbalans helpen we je graag op weg. Neem vrijblijvend contact met ons op, samen zorgen we voor duidelijkheid in jouw ondernemerschap.